Maltepe'de Süreyya Paşa Paneli

Maltepe’ye çok sayıda hizmetleri olan asker, siyasetçi ve işadamı Süreyya İlmen Paşa için ölümünün 60’ıncı yılında, Maltepe Belediyesi Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde bir panel düzenlendi. Süreyya Paşa’nın cenaze merasiminin izletildiği ve hayatının da anlatıldığı panele, Süreyya Paşa’nın torunlarından Prof. Dr. Şehvar Çağlayan’ın Paşa ile ilgili birbirinden ilginç anıları ve Nazım Hikmet’le senelerce sürecek tartışmasına neden olan olay damga vurdu.

Tam 60 yıl önce 6 Şubat 1955 tarihinde vefat eden, başta Maltepe olmak üzere İstanbul’un Anadolu yakasına çok sayıda hizmetleri olan asker, siyasetçi ve işadamı Süreyya İlmen Paşa için Maltepe Belediyesi Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde bir panel düzenlendi. Panele, Süreyya Paşa’nın hayatı ve çalışmalarını anlatan bir doktora çalışması bulunan Yrd. Doç. Dr. Kürşat Karacagil, Süreyya Paşa’nın torunlarından Prof. Dr. Şehvar Çağlayan, Muammer Erboy ve Rıza İlmen katıldı.

“MALTEPE’DE İLK KEZ DÜZENLENİYOR”

Panelde Maltepe Belediye Başkanı Ali Kılıç’ı temsilen bir konuşma yapan Maltepe Belediyesi Meclis Üyesi ve Kent Konseyi Başkanı Esra Kaya Erdoğan, “Süreyya Paşa’yı düzenlemiş olduğumuz bu panelle saygı, minnet ve özlemle anıyoruz. Kızılay’dan İş Bankası’na birçok kuruma yardımları dokunan, arazilerini Türkiye’nin kalkınması için bağışlayan, yoksulların ve ezilenlerin daima yanında olan bir insandan bahsediyoruz. Maltepe’de ilk defa Süreyya Paşa resmi olarak düzenlenen bir tören ve panelle anılıyor. Bu anlamda Maltepe Belediye Başkanı Sayın Ali Kılıç’a teşekkür ediyoruz. Ruhun şad olsun Süreyya Paşa” dedi.

KARACAGİL: “KENDİSİ ASKERİ AÇIDAN BİR DEHADIR”

Daha sonra konuklara, Genelkurmay Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Süreyya İlmen Paşa’nın cenaze töreninin yer aldığı bir video ve Maltepe Belediyesi tarafından Süreyya Paşa’nın hayatını anlatan bir slayt izletildi. Duygusal anların yaşandığı gösterim sonrası söz alan ve panelin de moderatörü olan Yrd. Doç. Dr. Kürşat Karacagil, doktora çalışmasından bazı bölümleri aktardıktan sonra Paşa’nın bilinmeyen yönleriyle ilgili katılımcılara bilgi vererek, şunları söyledi: “81 yıllık hayatına çok önemli şeyleri sığdıran bir insandan söz ediyoruz. Kendisini ilk araştırmaya başladığımda olsa olsa askeri ve siyasi hayatı dışında bir şey olmaz demiştim ama yanılmışım. Kendisinin 23 kitabı bulunuyor. Bu bile başlı başına takdir edilesi bir durumdur. Babası Osmanlı’nın son seraskeri olan yani o dönemin Genelkurmay Başkanı Mehmed Rıza Paşa’dır. Bu yüzdendir ki askerlik mesleğinde Süreyya Paşa, hızla yükselmiştir. Ayrıca askeri açıdan oldukça ileri görüşlüdür. Osmanlı’da o dönem Trablusgarp Savaşı da var. O anlarda ‘Donanma mı Şimendifer mi’ tartışması yaşanıyor ve Süreyya Paşa bunun üzerine bir kitap kaleme alarak, trenlerin gelecekte önemli görevler göreceğini, donanma gibi sürekli teknoloji ve maddi kaynak isteyen bir şeye karşı demiryollarının kurulması gerektiğini belirtiyor. Hatta biliyorsunuz bu yüzden Sarıkamış’ta askerlerimizi kaybediyoruz. Kendisi gelecekte uçakların çok önemli görevler üstleneceğini ve uçak filosuna sahip olmamız gerektiğini de belirten bir isim. ”

NAZIM HİKMET’LE POLEMİK

Karacagil, ayrıca Süreyya Paşa ile ünlü şair Nazım Hikmet arasında geçen ve senelerce sürecek bir polemiği de anlatarak, “Nazım Hikmet’in babası Hikmet Bey, 1932`de bir köpek tarafından ısırılıp kuduz aşısı yaptırmıştı. Ama birkaç gün önce bir yaralanma dolayısıyla tetanos aşısı da yaptırdığından, iki aşının uyuşmaması nedeniyle ağır hastalandı ve kısa süre sonra öldü. Hastayken, Süreyya Paşa (İlmen) evlerine gelerek -ki olaydan haberi yoktu- sinemanın hesaplarıyla ilgili olarak kendisiyle konuştu. Hikmet Bey birkaç gün sonra ölünce, Nazım Hikmet çok üzüldü ve öfkeyle ‘Hiciv Vadisinde Bir Tecrübei Kalemiye’ başlıklı bir şiir yazdı. Ayrıca Gece Gelen Telgraf adlı şiirinde de (1932), Süreyya Paşa`ya duyduğu öfkeyi dile getirdi” diye konuştu.

Daha sonra söz alan Süreyya Paşa’nın torunlarından Dr. Şehvar Çağlayan ise, “Cenazesinde kabrine gidince onun yurtdışından ilk getirdiği uçak alçaldı ve uçtu. Bu bizleri çok etkilemişti. Süreyya Paşa Operası’nın kurulma öyküsü de çok ilginçtir. Herkes sinema diyor ama aslında orası opera binasıdır. Süreyya’nın öyküsü İstanbul’un işgal altında olduğu günlere uzanıyor. Darüşşafaka Derneği, 1922 yılında Kadıköy’de Eğitim Bakanlığı`nın okullara ödenek vermemesi nedeniyle kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalan okulların yararına Apollon Tiyatrosu’nda büyük bir müsamere düzenlemek istedi. Ancak kilisenin Süreyya İlmen`den yüklü bir para istemesi üzerine onuru kırılan Paşa babamız, Kadıköy`e modern bir sinema ve tiyatro binası yapmaya karar verdi. İşte hikâyesi budur. Sonra Başıbüyük’teki çiftliğimizde çocuklara toplu sünnet töreni yaptırıyordu, onlara bisiklet almıştı. Süreyyapaşa Hastanesi ise, aslında sülalemizdeki çocuklardan birinin yaralanması ve yakın bir hastane bulunamadığından bir parmağını kaybetmesi yüzünden yapıldı” şeklinde konuştu.